>>194Otge pojasnjuju.
Buduwaty mowu na zakonomirnoji fonetiky newirnyj cljax buduwaty mowu.
Tcomu? Tomu ctco mowa budujetjsja na slowotwortcij osnowi. Tse tobi i nam zaraz podekudy lehko hadaty ctco i jak pysaty, a nactcadkam treba bude wtcyty ledj ne kogne slowo okremo i teg wycukuwaty baqy tcy jyx obxodyty. Mowtcu wge pro te, ctco ctce wtcyty kogen dwoznak i biljceznakiw. Anqlijsjka, Frantsuzjka i podaljci fonetiky w tsjomu wge tcutlywo stragdajutj.
Propustymo obhowir bahatozwukowistju odnijeji i toj samoji bukwy. Potcnimo.
1. ться = cca
Hubytj na korinnja dijalektytcni tcy wzahali moglywi normy mowy.
— Maucca
— Maut' sia
Odna i ta slowotwortca osnowa, ale hetj rigni. Ja batcu, tut okrim «i», ctce apostrof hraje rolj m'jakoho…
2. чці = cci
Okrim toho, ctco «cc» tut wge tcytajemo wge yncakce, my ctce zustitcajemo nejmowirno tupyj sposib mjakcennja, kotryj prywnosytj bahato problem, okrim zhadanoho, win takog ne dozwoljaje moglywistj zrobyty «twerdu i». Ale nawitj jakctco na tse pljunuty i smoktaty nadalji prutni poljsjki j moskowsjki, to majemo problemu z slowом «міццю» i podaljcymy, kotri budutj zapysani jak «micciu», ale za zhadanym prawylom mogna protcytaty jak «мічцію» tcy «мічціу».
3. чч = ccz
Wse b njitcoho, ale koly pohljanuty na podibnyj ynce prawylo, to kaca i stydoba:
> Жжя = wja, ння = nja, ччі = czji, шшю = szjuWse tse ne nazwaty tcymosj ynakce jak «trykljati kostylji». Pro wsjak zaznatcu, ctco moja latynjka чч = tcc w budj-jakomu wypadku. Jak i цц = tss. Njijakyx kostyljiw, ja nawitj dozwoljaju дждж = dgg i дздз = dzz.
4. Щ = sc, кс/кщ = x
Meni teper stsjaty na moskaljiw, tcy wge teper щяти.
A pro x — tse gax. Okrim moglywyx dwox zwukiw (prytcomu hetj ne potribni dlja wydokremlennja w ukrajynjsjkij), tak teg hubytj slowotwortcistj
— jaxo
— jak sco
Otcewydni kostylji, aby ne pysaty «jakszczo». Osj taka mowa z kostyljiw.
5. Вськ = vsk, зькі = zki, льр = lr, аюсь = aus...
Natjak na stwerdinnja sliw, tsebto omoskowtcennja tcy opoljatcennja. A perce ctce takog hubytj slowotwortcistj «w + sk…», napryklad «wskiljky» (jak «wkotre»).
6. Ую = uu, " є" = " e"...
Ne batcu sensu pruxowuwaty jota, tse okremyj zwuk. A okreme prawylo dlja «je» teg dywne:
— widokremljuje wid yncyx odnobukw jotowanyx
— jak i «a» (jak slowospolutcnyj «a» i «ja»), teg maje dwi rolji «e» jak wyhuk pry zdywuwannja i «je» jak djijeslowo.
7. Жжя = wja, ння = nja, ччі = czji, шшю = szju...
Okrim zhadanyx ranjice kostyljiw, wse harazd, okrim durnuwatoji «w» jak «ж». Osj tut b zminyty prawylo:
> Г = g, ґ = q, х = hг = h, ґ = q, х = x, ж = g.
Dectco staje sxogoju na moju latynjku, ale pro neji rozkagu z nastupnym rozhljadom.
8. Krapky mjakym ḋ/ṫ i ṡypliaċym, rysky reṡti mjakyh
— krapky daleko ne wxodjatj w bazowyx
— rozdil mjakyx
— dubljuwannja staryx tcesjkyx i ta slowatsjkyx abetok
---
Widsy mogna potcaty pro perewahy mojeji latynjky, kotru, moglywo, teg mogna pokractcyty.
1. Prawylo «1 zwuk = 1 bukwa», okrim:
— mjakyx — dodajetjsja «j» i tiljky wona
— afrikatiw — wony skladajutjsja z dwox widpowidnyx zwukiw: tc, ts, dz, dg
— podowgenyx: dwi bukwy, wynjatky lyc afrikatni: tcc, tss, dgg, dzz.
Pro afrikaty okremo:
— podekudy wony zminjujutj sutcasni «тс» na fonetytcnyj «ц», napryklad institutsjka, bahatstwo (do prykladu tkatstwo, kotre wge z «ц» za normoju).
— z nyx pry potrebi (xotca ne zaoxotcuju) lehko stworjuwaty bukwy z dopomigkamy: ts — š, tc — č, dg — ǧ, dz — ž. Lyc 2 pljusy: 1) щ staje «cč», ctco lehce drukujetjsja za «šč» i krasywice; 2) tcitkice batcno zwjazok odnoho narostku щ — чч: pancčyna, kozaččyna.
2. Biljcitj bukw wizualjno sxogi
> SZ GC HX PBI wony — parni pryholosni. Ne wystatcaje lyc KQ DT, de lyc KQ maje nezatwerdgene tcerhuwannja:
— h — z — g: noha — nozi — nigka;
— k — ts — tc: ruka — ritsi — rutcka;
— x — s — c: wuxo — u wusi — wucko
I ne zatwerdgene:
— q — dz — dg: qerlyqa — qerlydzi — qerlydgenjka, Qrzqa — Qrydzi — Qrydgyn.
Do bonusu: Lodzj — Lodzzju.
3. Wgyw apostrogu zalycajetjsja desj na riwni staroho (dowolji ridkyj, tobto 1 apostrof na 1000 znakiw). Xotca pry tsjomu win wgywajetjsja takog dlja rozmeguwannja zwukiw: naj-aktywnyj, korot-ce, wid-zelenyty… jak batcno, perewagno mogna zaminyty defisom, jak robljatj w latynjopysemnyx mowax: dlja rozmeguwannja pryrostkiw ta skladiw (napryklad «co-operation»), tomu w biljcosty wypadkiw tcy w narodi mogna nawitj ne pysaty defisu.
4. Jak batcno, teg maju perewahu pysaty tcysto «anqlijsjka + apostrof», prytcomu bez «v» i apostrof ne tcastowgywanyj.
> Experyment: QWERTY pravopys. Sproscue nabir, vrahovuuczy zakonomirnosti ukrainskoi fonetyky. Takow ekonomyt' bajty.Ekonomyty bajty w 2018, nu takeje. Do retci, radgu ne QWERTY, a nimetsjku QWERTZ, wona zrutcnica, oskiljky wdostalj majemo «ynu» jak ot w «zakynu», «dolynu»… de «ynu» zmuceni pysaty odnym paljtsem. Ale to na wac smak, tse lyc moja porada.
